تمرینات پیشرفتۀ یوگا دروس اصلی
درس 151 پرسش و پاسخ - جا افتادن در سوتراها
نویسنده: یوگانی
تاریخ: چهارشنبه 31 مارس 2004 ساعت 11:27 صبح
* به خوانندگان جدید توصیه می شود که خواندن مطالب را از ابتدای بایگانی دروس (درس اول، "این بحث برای چیست؟") آغاز نمایند. چرا که دروس قبل، پیشنیازی برای این درس محسوب می شوند.
پرسش: من تا اندازه ای در ارتباط با نحوۀ بکارگیری سوتراها سردرگم هستم. وحدت و درخشش برای من مفاهیمی بسیار مبهم و متناقض دارند. بنظر میرسد که این واژه ها در یک متن معنی می یابند و از مفهوم بدیهی و واضحی که بعنوان مثال کلمۀ مِهر دارد به دور هستند. چرا این نوع سوتراهای خاص مثل "نیرومندی" انتخاب شده اند؟ برخی بر این عقیده اند که "چابکی" میتواند واژۀ مفیدتری باشد. در ارتباط با پراتیاهارا و آکاشا نیز همینطور. شما چه فکر میکنید؟ اگر فردی هیچگاه چنین عرصه هایی را تجربه نکرده باشد آنگاه چنین واژگان و سوتراهایی بی معنی خواهند بود و چطور ممکن است تاثیر نهایی و لازم از آنها ایجاد شود؟ آیا فرد میتواند بطور شخصی سوتراهایی قابل درک را انتخاب و جایگزین نماید یا اینکه این روند خطرناکی است؟ برخی ممکن است بعنوان مثال به فروتنیِ بیشتر در خویش علاقه داشته باشند. امیدوارم مطالبی که عنوان کردم یاریگر شما (برای تصحیح مطالب) گشته و اشکالات و خلاء های مرا در فهم این واژه ها برطرف سازد؟ سپاس از شما برای همۀ زمانی که بر روی این مجموعه دروس گذاشته اید. دروس و مطالبی که واقعا همچون معدنی از طلا هستند!
پاسخ: در ابتدا من قصد داشتم تعاریف و توضیحات ویژه را در ارتباط با هر سوترا ارائه دهم اما به این کار مصمم نشدم چراکه هر فرد "بوم شناسی" (Echology) خود را با مفاهیم و معانی که در زبان و فرهنگ خودش دارد پیدا خواهد کرد، درست همانطور که شما اینک برای خود در حال یافتن واژه ها هستید. این همان روندی است که باید باشد و غلط نیست. جا افتادن در سوتراها بمرور زمان و برخی تنظیمات در آنها امری عادی است.
عدۀ دیگری نوشته اند که ما نمیدانیم که "مِهر" چیست؟ آیا یعنی دوست داشتنِ هر چیز؟ بنابراین هرکسی در این ارتباط متفاوت خواهد بود. کلاً معانی انفرادی (شخصی) در این تمرین آنقدرها مهم نیستند و نهایتا هرکس بسمت معانی صحیح خودش هدایت خواهد شد. سامیاما با بکارگیری حوزۀ کاملی از سوتراها که یکدیگر را پوشش میدهند، خیزش سکوت درونی را تحریک نموده و منجر به پالایش و گشودگیِ کل سیستم عصبی خواهد گردید.
در ارتباط با تغییر دادن سوتراها، این بستگی به شما دارد. اگر "مِهر" برای شما دربردارندۀ "فروتنی" نیست، پس آن را جایگزین کنید. اگر "درخشش" برای شما معنی روشنی ندارد از عبارت "تابشِ الهی" یا "تلالوِ نور" استفاده کنید. بجای "وحدت (وجود)" میتوانید از "اتحاد (درونی)" استفاده کنید. شاید نیز چنین تبیین و توصیفاتی باعث گردد تا شما سوتراهای اصلی (و بد فهم) را راحت تر بکار بگیرید.
بهتر است آکاشا بعنوان فضای باطنیِ زندگی فهم و ادراک شود. یعنی خلاءِ زنده و سرشار. حوزه ای که تقریبا همان سرور آگاهی خالص است. آکاشا بدن ما نیز هست. یعنی انرژی ای که در فضایی گسترده و تهی در نوسان است. درواقع هیچ چیزی جز آکاشا وجود ندارد و آنچه که ما میبینیم فقط نمود و ظواهری است که در این فضای گسترده و تهی به جلوه درآمده. آکاشا چنین مفهومی دارد. پس ما سوترایِ "آکاشا - سبکیِ هوا" را در سکوت رها میسازیم و بدین ترتیب هر چیزی در ما به حرکت در آمده تا این سبکی را متجلی کند. صدای شیئی را تصور کنید که با سرعت در هوا حرکت میکند! آنقدرها در مورد معانی نگران نباشید. معرفت لازم در این مورد در باطن همۀ ما موجود است و انجام چنین تغییراتی در سوتراها، نقش چندانی در هدایت ما به مسیر صحیح آنها ندارد.
پراتیاهارا بعنوان یک سوترا ارائه نشده است. بجای آن "لذات درونی" ارائه شده که مجموع حواس ما بسمت درون را جان میبخشد. در یکی از دروسِ حدود یک ماه پیش (121#) بوضوح در مورد معنی این واژه به بحث پرداخته شد. همچنین در چند درس قبل نیز در مبحث هشت شاخۀ یوگا بدان پرداخته شده است.
گزینش سوتراها یک علم دقیق نیست. لیست خوبی برای خود تهیه کرده و متعهدانه با همان پیش بروید. اگر در محدودۀ معانیِ پایه باقی بمانید، سرگردانی چندانی در این مسیر نخواهید داشت. در یوگا سوتراهای پاتانجالی گزینه های بسیار بیشتری نیز وجود دارند. سوتراهایی بسیار غیر ملموس تر نسبت به آنهایی که اینجا ارائه شده است. طرح اصلی ما پوشش دادن سوتراهایی است که کل حوزۀ بدن/ذهن/قلب را در برگرفته و زمینه ساز تحریک سکوت درونی و انتشار آن شوند. چنین روشی منجر به پالایش و گشودگیِ کانال های مهمِ سیستم اعصاب (نادی ها) خواهد شد. پس از اینکه شما در سامیاما جا افتادید توصیه میشود که سوتراهای خود را هر از گاهی تغییر ندهید. ما قصد داریم که به عمق برویم و انحراف از روی نقطۀ حفاری برای ما مشکل آفرین خواهد بود. به همین دلیل نیز ما با مانترای خود همیشه استوار باقی میمانیم به استثنای ارتقائاتی که گاهی برای گستردن حضور خویش در سرور آگاهی خالص روی آن انجام میدهیم. البته هر زمان که آمادۀ "تعویض دنده" بودیم.
همچنانکه عادت شما به انجام سامیاما از طریق تمرین روزانه توسعه می یابد بتدریج درخواهید یافت که همۀ افکار و احساساتی که در حین فعالیت های روزانه پدیدار میشوند طبیعتاً از ژرفای درون شما نشات میگیرند. چنین ادراکی درواقع منفعت نهایی انجام تمرین سامیاما است. این تمرین عادتی را پرورش میدهد که بواسطۀ آن زندگی ما از سطح (عمیقِ) سکوت الهی و درونی هدایت شده و تجلی می یابد. آنگاه است که ما در هر کاری که انجام دهیم، شادی و توفیق فزاینده را در می یابییم. عادت جدیدی از تفکر و عمل که در حال پرورش آن هستیم. بنابراین هرچند که انتخاب هر سوترا اهمیت خاصی دارد اما اثرات یکپارچۀ طیف گسترده ای از سوترا هاست که واقعا بعدها در زندگی هر روزۀ ما آشکار خواهد شد.
پرسش: از پاسخ شما بسیار متشکرم. برای من خیلی از موارد روشن شد. فقط یک سوال. برخی میگویند که آکاشا (اثیر) بمعنیِ روح است. آکاشا یا تاتوای پنجم (Fifth Tattva) در سنت های باطنیِ اروپا معادل با عنصر پنجم یا روح است. یعنی فرمانروایِ سایر عناصر محسوب میشود. من با اصطلاحات هندی آشنا نیستم، اما در هر حال مبحث جالب توجهی است.
(تاتوا واژه ای سانسکریت و معادل با عنصر در فلسفه و حکمت قدیم است. تاتواها یا عناصر پنجگانه عبارتند از خاک - آب - آتش - باد - اثیر (آکاشا). کل فلسفۀ درمانگری در مکاتب کلاسیکِ پزشکی مبتنی بر شناخت این ارکان و عناصر بوده است. چراکه هر عنصرِ مافوق، عنصر قبلی را پاکسازی میکند. بعنوان مثال ظرف کثیف با آب تمییز میشود. آب آلوده با آتش پاکسازی میشود. آتش دود آلود و ناخالص با باد پاکسازی و تقویت میشود و سرانجام عنصر بادِ ناخالص که بیشتر در عرصه های ذهن مصداق دارد (فکر از جنس باد و حرکات انرژی پرانیک در مغز است) بواسطۀ آکاشا یا اثیر پاکسازی میشود. به همین خاطر است که مراقبه و سامیاما بدلیل گسترش دادن عنصر آکاشا، شفای کاملی بر بادِ ناخالص یا بعبارتی آلام روحی و روانی انسان خواهند بود. مسلم است که با خلوص عنصر باد تمامی عناصر زیرین نیز پاکسازی و تعدیل میشوند. امری که زمینه ساز درمان سایر آلام و بیماری های جسمی انسان بشمار میرود. به نوعی از طریق چنین نموداری است که رنج های جسمانی با رنج های فکری ارتباط مستقیم داشته و شفای کامل آنها از طریق شفای ذهن میسر خواهد بود - مترجم).
پاسخ: آکاشا درواقع آخرین مرحله و سطح، قبل از ناآشکار و مکتوم (مخفی) شدنِ سرور آگاهی خالص است و آن سکوت بیکران و درونی ماست که جوهر هرآنچه که هست محسوب میشود. در همۀ سنت های معنوی، شناخت و مطالعۀ ایزدان اساطیری، حکمرانان، نمادهای قدرت و سطوح مختلف کارکردهای آنها در طبیعت بعنوان یک ضرورت مقرّر شده است. همۀ این موارد با نیازی طبیعی در انسان برای داشتنِ یک ایشتا (آرمان برگزیده) برابری میکند. همین آرمان برگزیده است که باکتی و رشد معنوی را تحریک و تضمین مینماید. باکتی بدین نحو کار میکند و بسیار مهم است که ما به هر شکل و ترتیبی از آن برخوردار باشیم. هرچند که ما نمیخواهیم در پیچیدگیِ پروازهای باکتی در حین تمرین سامیاما درغلطیم. ما فقط به آسانی و بسیار محو، سوترا را برگزیده (بدان توجه کرده) و آن را بسمت سکوت رها میکنیم. مهم این است که در حین سامیاما نباید درگیر آیین های عبادی و پروازهای تفکری (برای ایشتاها و ...) از طریق ذهن گردیم. ما میتوانیم بعدا به آنها بپردازیم. سامیاما مثل مراقبۀ عمیق، تمرینی ویژه است که در طول انجام آن پیگیر روندی ویژه میشویم.
سوترای "سبکی" دو بخش دارد که مرحلۀ اول آن یعنی آکاشا (فضای تهی و سرشار) با بدن مرتبط بوده و مرحلۀ دوم آن (سبکی هوا)، سکوت درونی بهمراه آکاشا یا بدن ما را به حرکت درمی آورد. چنین امری فقط درصورتی رخ میدهد که ما سوترا را در سکوت رها سازیم. بنابراین آکاشا شامل همۀ تجلیات الهی است و هر چیز در کیهان را دربر میگیرد. هر چیزی که ما میبینیم و میشناسیم از ارتعاشات سرور آگاهی خالص جاری شده و سرچشمه گرفته است.
یوحنا (انجیل) 1.1 : "در آغاز فقط کلمه (word) بود، و کلمه با خداوند همراه شد، و کلمه با خدا یکی شد... آنگاه هر چیز بوجود آمد...".
اصول پایۀ سامیاما در پس همۀ تجلیات مادی نهفته است.
ما برای نیل به روشن بینی میتوانیم به این فرآیند خلاقۀ الهی در درون خویش ورود یابیم.
استاد در درون شماست.
توجه: برای مباحث بیشتر در ارتباط با تمرین سامیاما به کتاب "سامیاما - پرورش سکون در عمل" مراجعه کنید.
دروس کلیدی