تمرینات پیشرفتۀ یوگا دروس اصلی

 

 

 

 

 

بعدی | قبلی

 

 

درس 150  تمرین سامیاما

 

 

نویسنده: یوگانی

 

تاریخ: دوشنبه 29 مارس 2004 ساعت 4:24 بعد از ظهر

 

 

* به خوانندگان جدید توصیه می شود که خواندن مطالب را از ابتدای بایگانی دروس (درس اول، "این بحث برای چیست؟") آغاز نمایند. چرا که دروس قبل، پیشنیازی برای این درس محسوب می شوند.

 

 

مراقبه عبارت است از فرآیند معطوف کردنِ توجه بسمت سکون، سکوت درونی، سرور آگاهی خالص، حالت شهود و سامادی. همۀ این موارد عنوان شده، جنبه هایی مشابه هستند. ما روند ویژه ای از مراقبه را داریم که در زمانی مشخص و دوبار در روز به انجام میرسد. روالی که بطور خودکار و زمانبندی شده و در طول سال های بسیار اجرا میشود. همچنانکه ما هر روز (در خانه) مراقبه میکنیم و سپس برای فعالیت، خارج میشویم، سیستم عصبی ما بطور طبیعی به حفظ و پرتو افشانی سکوت درونی خو میگیرد. بدین ترتیب است که زندگیِ روزانۀ ما از درون آرام تر گشته و ما کمتر نسبت به رویدادهای بیرونی آشفته و سردرگم میگردیم. این طلوع اولین مرحله از روشن بینی است. مرحله ای که سکوت درونی در تمام شبانه روز و همۀ هفت روز هفته در زندگی ما حضور می یابد. 

 

پس از آنکه ما با میزانی از سکوت درونی آغشته شدیم، حتی فقط اندکی، این فرصت را خواهیم داشت که از آن سطحِ بالقوه و بیکران درونیِ خویش شروع به عمل کنیم. هرآنچه که وجود دارد تجلی آن است و ما با تبدیل شدن به آن، قادر خواهیم بود که مخزن لایتناهیِ زندگی در درون خویش را آشکار و متجلی سازیم. بنابراین وقتی فقط اندکی از نوک انگشتان پای ما در بینهایت مستقر باشد، خواهیم توانست که با آغازِ حرکت در این حوزه از منافع سرشارِ آن برای دگرگونی خویش در مسیر روشن بینی بهره بگیریم. انجام آن ساده است.

 

شما به یاد دارید که در مراقبه از فکرِ یک صوت بدون معنی یعنی مانترا استفاده کردیم. روندی که بشکل اصولی اجازه میدهد تا ذهن به سکون برود. روندی که درواقع رهایی از هر نوع معنی، زبان و محتوای فکری است و ما فقط به آسانی در راستای هر فکری، مانترا را برمیگزینیم. فرآیندی که ما را قادر میسازد تا به درون سرور آگاهی خالص شیرجه بزنیم. همچنین از این طریق، سیستم عصبی در همراهی با ذهن به سکوت رفته و متابولیسم در ما آهسته تر میشود.

 

با سامیاما ما به گونه ای دیگر آغاز میکنیم. پس از آنکه زمان مراقبۀ ما به اتمام رسید، برای یکی دو دقیقه استراحت کرده و آنگاه بسمت سامیاما رهسپار میشویم. ما با حالت آسانی از بی فکری شروع کرده و فقط در سکوت خویش استراحت میکنیم. اگر افکار برخاستند، بدون آنکه به آنها خوشامد بگوییم فقط اجازه میدهیم تا (در سکوت) رها شوند. در تمرین سامیاما ما به مانترا نیز خوشامد نمیگوییم. ما بدون توجه به هیچ چیز خاصی آغاز میکنیم و صرفا به آسانی، ماندن و حضور در سکوت خویش را ادامه میدهیم. سکوتی که به هر میزان در نشست مراقبۀ کامل ما ایجاد شده و بطور طبیعی برای ماه ها و سال ها انجام مراقبۀ روزانه در ما حضور دارد. این نقطۀ آغازی برای سامیاما است. نقطۀ آغازی به نام سکوت.

 

تنها پیشنیاز برای انجام تمرین سامیاما داشتنِ میزانی از سکوت درونی است. همانطور که در دروس پیشین نیز عنوان شد، این سکوت برای اکثر افراد بعد از چندین ماه از انجام مراقبۀ عمیق و روزانه شکل میگیرد.

 

اینک ما آمادۀ آغاز تمرین سامیاما هستیم. تمرینی که نحوۀ انجام آن در زیر شرح میشود.

 

با سامیاما ما در حال وارد کردن معنی به درون سکوت هستیم. روشی که به طریقی آسان، ساده و اصولی به انجام میرسد. در ابتدا ما انگیزۀ یک معنی را در سکوت خلق کرده و سپس آن را در سکوت رها میسازیم.

 

بیائید با "مِهر" شروع کنیم. (Love - مهر بمعنی دوستی و نیکدلی در این مجموعه بکار رفته است - مترجم). این واژۀ مناسبی برای شروع سامیاما است. در آموزش سامیاما پیشنهاد شده که زبانی را بکار بگیرید که از هر زبانی به شما نزدیک تر است. زبانی که عمیقآ در قلب شما نفوذ دارد. بدین ترتیب سامیاما برای هرکس با هر زبانی ممکن است.

 

شما در سکوت آسانِ خویش، فقط یکبار محو ترین حسِ خود از واژۀ مهر را در زبان خود گزینش کنید. سعی نکنید که عمداً تلفظی شفاف از آن ایجاد ساخته و یا تصاویر ذهنی از صحنه و موقعیت هایی که برای شما بیانگر واژۀ مهر است را به یاد آورید. فقط یک یادآوریِ ضعیف و کم نور از مِهر و آنگاه رهایی آن بسمت سکوت درونی خویش کافی است. سکوت ساده و آسانی که شما در حین برگزیدن معنیِ تار و ضعیفِ مهر در آن قرار دارید. در حین سامیاما به مهر نیاندیشید و آن را تجزیه و تحلیل نکنید. اصلا به این واژه فکر نکنید. فقط پس از آنکه بطرزی ظریف و کم رنگ بدان آگاهی یافتید آن را به درون سکوت رها میسازید. این فقط یک حس ظریف از مهر است که بدان آگاهی می یابییم، نه چیزی بیشتر و سپس رهایش آن انجام میشود. درست به همین ترتیب.

 

پس از آنکه به "مهر" آگاه شدیم، حدود پانزده ثانیه در سکوت به سر میبریم. اگر هر فکری پدیدار شد به آسانی آن را رها میکنیم. به ساعت نگاه نکنید. با کمی تمرین، ساعت درونی با دقت کافی به شما خواهد گفت که پانزده ثانیه به سر آمده است. فقط به آسانی در حدود یک چهارم دقیقه در سکوت بمانید. آنگاه مجددا معنیِ محو و ضعیفِ "مهر" را برگزینید و اجازه دهید تا دوباره برای پانزده ثانیه رهسپار سکوت شما شود.

 

این دو تکرار از سامیاما است. دو گزینش از واژۀ مهر در ظریفترین سطح فکر و دوبار رهایش آن بسمت سکوت درونی.

 

اما تاثیر این کار چیست و چه اتفاقی بدین ترتیب رخ خواهد نمود؟

 

با گزینشِ گستره ای از معنیِ واژه در مرزِ سکوت درونی (یعنی ظریفترین سطح فکر) و سپس رهایی آسان آن در سکوت درونیِ خویش، تاثیری بسیار قدرتمند خلق خواهد شد. سکوت درونی بمثابه تشدیدگر و تقویت کننده ای عظیم برای همین فکر ظریف است. سکوت درونی تنها تقویت کنندۀ فکر و منبع فکر است. افکار ما معمولا از سکوت پدیدار میشوند. سکوتی که بوسیۀ همۀ آن چیزهایی که در ذهن ناخودآگاه ما لانه دارد تحریک شده است. بنابراین بسیاری از الگوهای عادتی ما انسدادهایی هستند که در ذهن ناخودآگاه ما لانه گزیده اند. انسدادهایی که باعث تضعیف و تحریف جریانی از انرژی الهی میشوند که از سکوت درونی پدیدار شده و بسمت زندگی هر روز ما جاری میگردد. ما از طریق مراقبه در حال پاکسازی این انسدادها در ذهن ناخودآگاه بوده و به توسعۀ نوعی آگاهی پاک که از سکوت درونی نشات میگیرد میپردازیم. با سامیاما ما در حال فعالیت مستقیم در سکوت درونی هستیم. چنین فعالیتی فورانی از اثرات مثبت (بسمت بیرون) خلق میکند که به طُرُقی قدرتمند موجبات پالایش سیستم عصبی و پیرامون آن را فراهم می آورد. 

 

در حین سامیاما ممکن است که ما انرژی را حس کنیم که از سکوت درونی ما بسمت بیرون گسیل میشود. امری که میتواند بشکل فیزیکی، ذهنی یا احساسی تجربه گردد. شاید نیز ما آنقدرها چیز خاصی را در حین تمرین تجربه نکنیم و بعداً که به فعالیت های روزانه میپردازیم، بدون هیچ دلیل آشکارِ بیرونی از عشق و مهربانیِ بیشتری برخوردار خواهیم بود. ما از درون در حال تغییر هستیم. این همان سامیاما است. سامیاما حرکت قصد و نیت های ما از حوزۀ سکوت الهیِ درون بسمت بیرون و تجلیات خارجی است.

 

سامیاما همچون دعا و نیایش است، زمانی که از عمیق ترین سطح ارتباط با الوهیت درونی خویش برخوردار میشویم. این یعنی غرقه شدن در سکوت درونی و حوزۀ الهیِ درون. نیایش موثر نیز درواقع مبتنی بر اصول سامیاما است. مجموعه اصولی که اینجا در حال شرح آن هستیم.

 

هر فکر یا معنی که ما در سامیاما بکار بگیریم "سوترا" (Sutra) نامیده میشود. سوترا در سانسکریت بمعنیِ "بهم گره خوردن یا قلاب شدن" است. واژۀ پزشکی "بخیه" (Suture) در انگلیسی هم ریشه با سوترا است. در سامیاما، سوتراها عبارتند از ذراتی از معانی که ما برای تقویت و توسعه یافتنِ آنها در زندگیِ هر روزه و بیرونی، بسمت سرورِ آگاهی بیکران و خالص روانه میسازیم. سوتراها، خودِ درونی و بیرونی ما را به هم "گره" میزنند. بنابراین، سوتراها ذراتی از یوگا هستند که ما میتوانیم آگاهانه از طریق تمرین سامیاما در خویش پرورش دهیم. 

 

در فصل سوم از کتاب یوگا سوتراهای پاتانجالی در باب قدرت های ماورایی، سوتراهای بسیاری برای موارد بسیار متفاوتی ارائه شده اند. البته همۀ این اطلاعات برای نیلِ به نتایجی فوری و کسب قدرت ها نیستند. اگر اینگونه بود، هیچکس در ارتباط با دستیابیِ به روشن بینی توجهی نشان نمیداد. اگر همۀ این قدرت ها به آسانی و راحت تحصیل شوند، برای راه یوگا گمراهی بزرگی ایجاد میکنند. نوعی گمراهی که آگاهی فرد را از تمارین و موضوعات آنها منحرف میسازد. خوشبختانه همانطور که در درس قبل ذکر شد، سامیاما اخلاقاً تمرینی خود تنظیم است و بر خود نظارت دارد. این بدین معنی است که سکوت درونی (سامادی) پیشنیازی برای موفقیت در سامیاما است. اگر سکوت درونی وجود داشته باشد، مسؤلیت اخلاقی نیز وجود داشته و نحوۀ رفتار فرد (یاما و نیاما) بدلیل یکپارچگی و اتصال همۀ شاخه های یوگا تعدیل و تنظیم خواهد گردید.

 

 

سامیاما عبارت است از داشتنِ سکوت درونی (سامادی) و توانایی گزینشِ یک فکر (تمرکز/ دارانا) و رهایشِ درونی آن (مراقبه/ دیانا). آنگاه است که نتایج سامیاما بطور خودکار از دل سکوت درونی پدیدار میشود. اگر ما سه شاخۀ آخر یوگا را داشته باشیم، سایر شاخه ها را نیز خواهیم داشت. بنابراین قدرت های نشات گرفته از سامیاما، مقصودی الهی خواهند داشت. با این حال ما برخلاف تمارین میبایست همیشه در ارتباط با تجارب خویش صریح و شفاف عمل کنیم و هوشیار باشیم تا در تجاربی که پدیدار میشوند گرفتار نشویم. هر زمان که تجارب پدیدار شدند ما به آسانی به تمرین در حال انجامِ خویش و موضوع آن بازگشت میکنیم.

 

همچون همۀ تمارین پیشرفتۀ یوگا، منافع واقعی سامیاما بواسطۀ روال ویژه ای از سوتراها در تمرین روزانه و در دراز مدت آشکار میشود. اگر ما هر روز یا هر هفته سوتراها را تغییر داده و در تمرین خود بی قاعده و نامرتب عمل کنیم، نتایجی اندوخته نخواهد شد. اگر ما بخواهیم به آب برسیم بهترین کار آن است که حفاری بر روی یک مکان را ادامه دهیم. در تمارین پیشرفتۀ یوگا ما میتوانیم سامیاما را بعد از هر نشست مراقبه و قبل از حرکت بسمت یونی مودرا کومباکا (اگر آن را پس از مراقبه انجام میدهید) و رسیدن به استراحت پایانی انجام دهیم. سامیاما ادامۀ تمرین مراقبۀ ما محسوب میشود. ابتدا ما با مراقبه به درون میرویم و سپس با سامیاما بیرون می آییم.  

 

برای این منظور، در اینجا مجموعۀ هماهنگی از نُه سوترا ارائه شده است. توصیه بر این است که برای هر سوترا، دو گردش از سامیاما را انجام دهید. یعنی دو بار سامیاما و با حدود 15 ثانیه سکوت برای هر سوترا و سپس پیش رفتنِ مستقیم از طریق لیستی که به ترتیب زیر عنوان شده است. در طول چندین روز آنها به خاطر سپرده شده و به آسانی با بکارگیریِ روش سامیاما هدایت خواهند شد. بدین ترتیب بتدریج و در هر جلسه از تمرین عمق بیشتری را تجربه خواهیم کرد. سوتراها عبارتند از:

 

مِهر

 

درخشش

 

وحدت وجود (یگانگی)

 

سلامتی

 

نیرومندی (توان)

 

فراوانی

 

خِرَد

 

لذات باطنی

 

آکاشا - سبکیِ هوا

 

هر سوترا باید با پانزده ثانیه سکوتِ پس از آن کامل شود. برای مثال "لذات درونی" یک سوترایِ واحد است که با پانزده ثانیه سکوت دنبال میشود. لذات درونی (Inner Sensuality) درواقع همان پراتیاهارا یا به درون کشیده شدن حواس است. "آکاشا - سبکی هوا" نیز یک سوترای واحد است که بوسیلۀ پانزده ثانیه سکوت پیگیری میشود.

 

همانطور که در بالا ذکر شد، معانیِ سوتراها میتوانند به نزدیک ترین زبان یا زبان اول شما ترجمه شوند. همۀ آنها به جز "آکاشا" (Akasha) که واژه ای سانسکریت بوده و بمعنیِ "ظریف ترین اثیر و فضای درونی" است. ما بواسطۀ فیزیک میدانیم که از اثیر (خلاء) شکل گرفته ایم یعنی فضای خالی که جای جای درون ما را پر کرده است. هیچ چیز واقعا جامدی اصلا وجود ندارد. بدن ما از جنس خلاء و اثیر است و زمانی که ما روی "آکاشا - سبکی هوا" سامیاما میکنیم، احساسی بسیار سبک را تجربه خواهیم کرد. 

 

(اثیر یا اِتِر، عنصر پنجم در میان عناصر پنجگانه در فلسفه و کیهان شناسیِِ هند و ودایی است که آکاشا نام گرفته است. دارای ویژگی خلاء و لطافت. سیالی بسیار رقیق و بشدت ارتجاعی که پیشینیان معتقد بودند در تمامی فضا جاری و آن را پر کرده است. ذرات همۀ مواد در چنین سیالی ایجاد شده و رسانه ای است که ارتعاشات نور و صدا و دیگر تابش های الکترومغناطیسی را در خود عبور میدهد. اثیر در دانش فیزیک شکلی فرضی از انرژی تاریک است و برخی فیزیکدان ها از آن بعنوان نیروی بنیادین پنجم یاد میکنند. برای ادراک فلسفیِ اثیر میتوانید آن را با فضا یا خلاء که هر چیز در آن قرار دارد یکی بدانید. حتی فضاهای درونی و غیر فیزیکی نیز اتریک و اثیری هستند. فضایی خلاء آمیز و لایتناهی که یک سوی آن بیرون و سوی دیگرِ آن درون انسان را احاطه کرده است. در مراتب عمیق مراقبه است که انسان کاملا با چنین عرصۀ اثیری در بیرون و درون یگانه میشود. عبارت سبُکیِ هوا Lightness of Air که نویسنده در برابر آکاشا قرار داده است بمفهوم پیوند میان بدن و آکاشا و انطباق این پیوند با آگاهی یافتن از سبکی چیزی مثل هوا است. واژۀ خلاء دربردارندۀ تعریف آکاشا است - مترجم).

 

اگر شما در نشست خود روی هر یک از این نه سوترا دوبار سامیاما کنید، زمانی در حدود پنج دقیقه طول خواهد کشید. اگر از میان اینها سوترای خاصی وجود دارد که حس میکنید لازم است بیشتر به آن بپردازید، آن را به انتهای نشست سامیاما اضافه کرده و برای پنج دقیقۀ دیگر با آن سامیاما کنید. چرخه ها کماکان پانزده ثانیه باقی مانده و ما فقط با آنها برای پنج دقیقه به پیش میرویم. پنج دقیقه آخر را میتوانید با استفاده از ساعت میزان کنید. اگر برای شما در بین سوتراها هیچ اولویتی وجود ندارد میتوانید برای پنج دقیقۀ پایانی، سوترای سبکی را به انجام برسانید. سوترایی که بسیار قدرتمند است و یک تکنیک ذهنی کوندالینی به شمار رفته که انرژی بسیاری را از طریق سلسلۀ اعصاب به بالا میکشد. تجربۀ نشانه های فیزیکی از قبیل نفس نفس زدن (باستریکا پرانایامِ خود به خود) و "جست و خیز" در حین سامیاما با سبکی هوا متداول است. اگر چنین مواردی رخ نمود، اطمینان یابید که بر روی سطح نرمی مثل تشک به نشست تمرین میپردازید. از طریق سایر سوتراها نیز میتواند نشانه های متنوعی آشکار گردد. ما در حال حرکت دادن سکوتِ بیکران درونی خویش هستیم و بنابراین، تجلیات بروز یافته میتوانند بسیار واقعی و قابل توجه باشند. پاتانجالی اینگونه تجلیات را "قدرت های ماورایی" یا "کرامات" نام نهاده است.

 

(برای زمانبندی و رعایت دقیق پانزده ثانیه سکوت میتوانید روی دستگاه ضبط و به فواصل پانزده ثانیه ای، تک ضربۀ صدای ظریفی را ضبط کرده و با آغاز تمرینِ سامیاما آن را باصدای کم پخش کنید. هر صدا آغاز سوترا و رهایش آن در سکوت را اعلام میدارد. با چنین رویه ای امکان سردرگمی و نگرانی بابت رعایت دقیقِ فواصل پانزده ثانیه ای به صفر میرسد - مترجم).

 

آنهائیکه در ارتباط با روشن بینی، سرشار از باکتی هستند، میتوانند تکرارهای سامیاما برای هر سوترا را به چهار عدد افزایش داده و سپس در پایان، ده دقیقه روی سوترای برگزیده و ارجح سامیاما کنند. (پیش فرض، سوترای سبکی است). بدین ترتیب تمرین سامیاما بیست دقیقه زمان خواهد برد. اطمینان یابید که در زمان برخاستن از نشست تمارین خویش و بخصوص پس از انجام سامیاما بقدر کافی به استراحت پرداخته اید. 5 تا 10 دقیقه دراز کشیدن در پایان نشست تمارین بسیار خوب است. همچنین همواره در تمارین خویش خودگامی را بکار بگیرید. تکنیک های ذهنی از قبیل مراقبه و سامیاما بسیار قدرتمند بوده و انجام زیاده از حد آنها، جریاناتی از انرژی های آسیب زا و ناخوشایند را با شما همراه خواهد ساخت. هر یک از ما محدودۀ راحت خویش را از طریق یک خودگامیِ محتاطانه در خواهیم یافت. 

 

سامیاما حضور ما در سکوتِ سرور انگیزِ آگاهی خالص را بنحو قابل ملاحظه ای افزایش داده و تمرینی است که یکپارچگیِ جنبه های درونی و بیرونیِ سیستم اعصاب ما را توسعه میبخشد. سامیاما با تحریک سلسلۀ اعصاب و پالایش و گشودگیِ آن، راه را برای دستیابی به مراحل دوم و سوم روشن بینی هموار ساخته و علاوه بر آن سکوت درونی (مرحلۀ اول) ما را در هر روز زندگی ارتقاء میدهد. سامیاما با ایجاد قدرتی یکپارچه در اشتیاقات (باکتی) ما آنها را بمراتب تقویت میکند. بدین ترتیب هر زمان بخواهیم کاری را که در هماهنگی با جریان الهی است صورت دهیم، مقاومت بسیار کمتری وجود داشته و بنظر خواهد رسید که موانع دست و پاگیر از میان میروند. 

 

برای آنهایی که در سکوت سرور آمیز آگاهی خالص زندگی کرده و از آن سطح بیکران زندگی به توسعۀ عادت عملکرد طبیعی میپردازند، جریانِ مادامی از "معجزات کوچک" امری عادی محسوب میشود.

 

تمرین سامیاما را بعد از مراقبۀ خویش بمدت چندین ماه انجام داده و نتایج آن را ملاحظه نمایید. سامیاما فراتر از یک نشست تمرین است. سامیاما طریقی از تفکر و عمل بوده که در امتداد سفر در جادۀ روشن بینی و در هر روز زندگی ما جاری میشود.

 

 

استاد در درون شماست.

 

توجه: برای مباحث بیشتر در ارتباط با تمرین سامیاما به کتاب "سامیاما - پرورش سکون در عمل" مراجعه کنید.

بعدی | قبلی