تمرینات پیشرفتۀ یوگا دروس اصلی
درس 135 پرسش و پاسخ - جریانات کوندالینی در ران ها و بازوها
نویسنده: یوگانی
تاریخ: سه شنبه 9 مارس 2004 ساعت 10:59 صبح
* به خوانندگان جدید توصیه می شود که خواندن مطالب را از ابتدای بایگانی دروس (درس اول، "این بحث برای چیست؟") آغاز نمایند. چرا که دروس قبل، پیشنیازی برای این درس محسوب می شوند.
پرسش: من حدود شش سال است که به تمرین مراقبه و پرانایاما مشغولم. این تمارین را جهت درمانِ وضعیت آسمی که داشتم شروع کردم و خوشبختانه تاکنون 90 درصد نیز بهبود یافته ام. معمولا من مراقبه نمیکنم مگر پس از پرانایاما. چراکه پرانایاما آرامش و تاییدِ لازم برای انجام مراقبه را در من ایجاد میکند. صوتِ اوم، بدلیل سابقۀ مذهبی که دارم، آنقدرها برای من جذابیتی ندارد. (جالب توجه اینکه اکثر افراد مذهبی که جذب آموزه های معنوی یوگا و مراقبه های شرقی میشوند با مانتراهای سانسکریت مشکل داشته و از برقراری ارتباط موثر با آنها عاجزند. دلیل آن نیز بیشتر در دلبستگیِ به آواها و اذکار مذهبی است که سال ها بکار برده اند - مترجم). حدود دو ماه است که شما را پیدا کرده ام و به تمرین مراقبه بر اساس آموزش های شما میپردازم. (در سه سال گذشته یوگای منظمی نداشتم اما حدود 5 دقیقه در روز قبل از آغاز مراقبه، پرانایاما انجام میدهم).
زمانی که من مراقبه را آغاز کردم خوب پیش میرفت و در عرض چند روز نوعی نسیم خنک (جریان خنک) و دلپذیر در حین مراقبه و پس از آن در ناحیۀ کمرم به جریان افتاد. در حین عبادت های من، در طول روز و بعد از ظهر، من چنین حسی را در ناحیۀ کمرم داشتم که از پایین بسمت بالای کمر پخش میشد. من پرانایاما و مراقبه را در حالت سیدهاسانا انجام میدهم.
سوال من این است که حدوداً 10 روزی است بین ساعات 10 صبح تا 3 بعد از ظهر جریان سردی را حس میکنم که در هر دو پا و هر دو دست از شانه تا نوک انگشتان جاری میشود. گاهی این جریانات بسیار قدرتمند میشوند که در عین حال لذت بخش نیز هستند. لطفا اجازه دهید که من بدانم این چه حالتی است. بنظر من اینها جریانات انرژی هستند که صرفا در بخش های بالایی بدن به جریان مشغولند. آیا آنها همان انرژی در جهت پایین به بالا هستند که اینبار در جهت معکوس به جریان درآمده اند؟ از توصیه های شما بسیار سپاسگذارم.
پاسخ: این همان انرژی کوندالینی است که میتواند بخصوص در ران ها و بازوها مشهودتر باشد. آیا شما تا به حال عبارت "پاهای نیلوفرین" را شنیده اید؟ (Lotus Feet اصطلاحی هندی است که به نشست مراقبه ای نیلوفر اشاره دارد. نشستی که اساتید فن و گوروها در آن قرار گرفته و در فرهنگ سنتی هندو، نشان و سمبلی است از انرژی اکستاتیک، که از بدن و بخصوص ران ها و پاهای فرد روشن بین در این حالت ساطع میشود - مترجم). کوندالینی به هرکجا که سیستم اعصاب امتداد یافته باشد سوق می یابد. یعنی به هر سلولی از بدن. جریان کوندالینی از عصب نخاعی (سوشومنا) آغاز شده و از آنجا به سایر نقاط سلسلۀ اعصاب پرتو افشان میشود. این شروع، گاهی بلافاصله با خیزش رسانایی اکستاتیک در عصب نخاعی جلوه کرده و در سایر موارد، انرژی کوندالینی با تاخیر و کار بر روی عصب نخاعی، راه خود را به فراسوی آن باز میکند. همچنین بلحاظ جریانات انرژی، سیستم اعصاب ظریف انسان، از طریق هاله به فراسوی بدن نیز کشیده میشود که کوندالینیِ بیدار، حتی بدان نواحی نیز نفوذ میکند. بدینگونه است که دیگران میتوانند خیزشِ سُرور اکستاتیک ما را احساس کنند. آنها ارتعاشات خوبی حس میکنند.
سالهای بسیار قبل، تجربۀ مشابهِ آنچه که شما شرح دادید در من ایجاد شد. جریانات شدید و لذتبخشی که در ران ها و پاهای من شکل گرفته و تنها راه فروکش کردن آن نیز پیاده روی با پاهای برهنه، دور تا دور منزلم بود. تجربه ای که به داشتن ارگاسم هایی در پاهایم شباهت داشت. من جریان مشابهی را نیز در بازوها و دست هایم داشتم. فعالیت فیزیکی در تعدیل و فروکش کردن این احوالات، یاریگر بود. شما نیز اگر احساس میکنید به چنین تعدیل و تناسبی نیازمندید، میتوانید به درس علائم کوندالینی و درمان های آن مراجعه کنید.
بواسطۀ اصطکاکی که بین انرژی کوندالینی و انسدادهای عمیق درونی ایجاد میشود، نشانه های بسیاری پدیدار میشوند. زمانی فرا میرسد که با تعدیل و فروکش کردن بیش از پیش این علائم، در هرکجای بدن، احساسات اکستاتیک بی پایانی جلوه گر میشود. این یعنی ورودِ به زندگی اکستاتیک!
حدس من بر این است که پرانایامایی که در چند سال گذشته به انجام رسانده اید، منجر به گشودگی سیستم عصبی شما شده و حال با انجام مراقبه بر روی چنین وضعیت پرورش یافته ای، با منافع و مزایای آن روبرو میگردید. شما با خردمندی بسیار، مراقبه را بعنوان مکملی بر پرانایاما به انجام رسانده اید. در سرتاسر این دروس، ارتباط این دو تمرین و اهمیت انجام آنها شرح داده شده است. مجموعه دروسی که اولین مباحث آن، در واقع آموزش همین دو تمرین است. شما اگر بخواهید میتوانید پرانایامای خود را بصورت تنفس ستون مهره ای تمرین کرده و ادامه دهید. البته اگر تاکنون تنفس ستون مهره ای نداشته اید. این کار سطح پرانامای شما را ارتقاء داده و اثرات آن را تسریع میکند. درحالیکه همزمان با ایجاد تعادل بسیار بیشترِ انرژی ها در سیستم اعصاب، موجبات پیشرفت بیشتر، همراه با خطر کمترِ جریانات حادّ انرژی را فراهم می آورد.
موارد خوبی در حال وقوع هستند.
استاد در درون شماست.
مبحث تکمیلی: در اینجا پرسش و پاسخی مطرح شده است که در ارتباط با مودرای معروفِ دست (چین یا جنانا مودرا) به بحث میپردازد. مودرایی که در آن انگشتان شست و اشاره بهم اتصال یافته و منجر به جریان حرکتی در انرژی های درونی میشود.
پرسش: در این دروس آنچه که مشخص و بارز است، غیبتِ شرح عملکرد دست ها یا مودراهای دست است. به همین دلیل نیز من انگشتان دست خود را هرجا که راحت بودم قرار داده ام. بدین معنی که یا آنها را روی پاها قرار داده و یا در طرفین آنها قرار میدادم. در چند روز اخیر متوجه شدم که در برخی لحظاتِ مراقبه انگشت اشاره و شستِ حداقل یکی از دست هایم (و گاهی هر دو) با رعشۀ خاصی به حرکت درآمده و از سمت نوک به یکدیگر اتصال می یابند. من فهمیدم که چنین پدیده ای میتواند بخشی از یوگای خود به خود و از جملۀ وضعیت هایی باشد که شما متذکر شده اید. اما من قبلا آموخته ام که چنین حالتی در انگشتان دست ها جنانا مودرا نامیده میشود. من میخواهم بدانم اگر چنین وضعیت هایی میتوانند یاریگر باشند آیا میتوانم بشکل داوطلبانه و شخصی به انجام آنها بپردازم؟ آیا غیر از اینها مودراهای دیگری را نیز میتوان جهت تکمیل تمارین به انجام رساند؟
بنظر میرسد شکل گیریِ این مودرایِ خود به خود، با تمرین آمارولی که اخیرا آغاز کرده ام ارتباطی داشته باشد.
پاسخ: ارجحیت اول در این دروس از همان آغاز، تمرکز یافتن بر تمارینی است که برای آگاهیِ ما بیشترین نتیجه را به ارمغان بیاورند و به همین ترتیب نیز بیشترین زمان به اینگونه تمارین اختصاص یافته است. با توجه به چنین اولویتی است که این مجموعه دروس با مراقبۀ عمیق آغاز شده و آنگاه بسمت تنفس ستون مهره ای، مودراها، بانداها و سیدهاسانا و غیره به پیش رفته است. با استفاده از این نوع رویکرد در اولویت بندی است که برخی مواردِ معمول در یوگا نقش فرعی و دوم را بازی خواهند کرد. حتی یاماها و نیاماها که عبارت از دستورالعمل ها و کدهای رفتاری هستند، همچنین رژیم غذایی و روش های ویژۀ پاکسازیِ بدنی (شات کارماها) فعلا به کنار نهاده شده اند. چراکه ما میدانیم با مراقبه و تنفس ستون مهره ای همۀ این موارد بواسطۀ شبکۀ متصل و یکپارچۀ شاخه های یوگا به وقت خود از راه خواهند رسید. همۀ این روش ها که در اولویت فرعی قرار دارند بصورت گرایشات "خود به خود (اختیاری)" رخ خواهند نمود. آنگاه است که ما میتوانیم آنها را با کسب بیشترین بهرۀ معنوی و با بلوغ کامل در شکلی طبیعی به اجرا برسانیم. در غیر اینصورت اجرای اینگونه راهکارهای غیر اصلی بصورت اجباری و نابالغ، بهرۀ معنوی چندانی در بر نخواهد داشت.
مودرای دستِ مورد اشارۀ شما (که جنانا یا چین مودرا نام دارد) نیز مقوله ای در درجۀ دوم اهمیت است. اگرچه حتی یکی از واضح ترین "ژست ها" در یوگا بشمار میرود. روشی است که بدلیل همین نمایانی و قابلیت دید، بیشتر بشکل آداب و رسوم و جلوه ای آیینی درآمده است. شاید همین امر نیز دلیلی دیگر بر عدم ارائۀ این روش در مجموعه دروس تا بدین مرحله بوده است. نمایش ظاهری آداب مذهبی برای همسویی با ضوابط و عقائدِ بیرونیِ جامعه تقریبا همیشه هیچ اثری بر پیشرفت در یوگا نداشته است. آنچه که در یوگا امری حیاتی و بسیار لازم بشمار میرود همت و پشتکار فردی است و شما نیز میدانید که چنین امری سنگ زیر بنایِ دروس AYP است.
آیا این بدین معنی است که جنانا مودرا بد خواهد بود و باید از همۀ چنین روش های فرعی و تمارینی که بالقوه مایۀ حواس پرتی هستند اجتناب کرد؟ خیر اصلاً.
شما باید فقط به طریق صحیحی بسمت مودرای دست رهسپار شوید. یعنی زمانی که تجاربِ انرژی در شما چنین حالتی را فراخوانده و به اجرا وادارند. آنگاه این یک مودرای کامل و بی نقص است. همچنانکه ما ساختار اصلی تمارین خود را انجام میدهیم و انرژی از درون شروع به حرکت میکند، نهایتا واقعیت روش هایی چون جنانا مودرا را اکتشاف خواهیم کرد. آنگاه است که درمی یابییم اگر انگشتان شست و اشارۀ هر دو دست را در شکلی دایره وار بهم متصل کنیم، همچون بستنِ یک سوئیچ انرژی در دست ها عمل میکند. انجام این مودرا به انرژی کوندالینی اجازه میدهد تا درحین تمارین، بطور موثرتری از طریق بازوها به گردش درآید. مودرایی که همچنین میتواند موجب آرامشِ جنبش هایی شود که بواسطۀ جریان انرژی در بازوها و تشدید حس های اکستاتیک در سرتاسر بدن ایجاد میشوند. در حین انجام جنانا مودرا میتوانیم اجازه دهیم که دست ها بر روی زانوها، دامن و ران ها یا هرکجا که راحت هستند استراحت کنند. کف دست ها میتواند بسمت بالا و یا پایین باشد. جنانا مودرا اثری فراتر از یک عملکرد ساده دارد و بدون جریان یافتنِ انرژی کوندالینی در وهلۀ اول، عملا هیچ پیشرفت معنوی خاصی را ایجاد نخواهد ساخت. اما پس از به حرکت درآمدن و چشمگیر شدنِ جریان انرژی (درونی) شاید ما تمایل یابییم که چنین دایره ای در دستان خود ایجاد نمائیم شاید نیز تمایل نیابییم. پرانایاما و مراقبه چه در حالت دست ها روی دامن یا زانوها و چه در شکل جنانا مودرا و غیره در هر حال تاثیر گذار است. بنابراین تنها اولویت های شخصی است که بیش از هر چیز دیگری تعیین میکند که چه کاری با دست ها انجام شود. در غیر اینصورت هیچگونه حرکت بی موردی در دست ها که مایۀ گرفتاری ما و حواس پرتی از تمرین شود لزومی نخواهد داشت. در این مورد نیز مثل هر چیز دیگری در تمارین که موجب سردرگمی میشود رفتار کرده و به آسانی تمرین در حال انجام خویش را پیگیری و تداوم میبخشیم.
استفاده یا عدم استفاده از جنانا مودرا، پیشرفت معنوی ما را آنقدرها دستخوش تغییر نخواهد ساخت. بنابراین اجرای آن بستگی به خود شما دارد. پیشنهاد من این است که فقط اجازه دهید تا بطور طبیعی رخ نماید.
مودراها و بانداهای دیگری نیز وجود دارند که ما تاکنون در دروس اصلی نحوۀ بکارگیری آنها را ارائه داده ایم. روش هایی چون مولاباندا / آشوینی، شامباوی، اودیانا / نولی، جالاندرا (ساکن و حرکتی)، کچاری و یونی. چندین مودرا و باندای دیگر نیز هستند که تا اینجا در دروس آنقدرها عنوان نشده و در مجموعه برنامۀ آسانا گنجانده شده اند. وضعیت هایی چون ماها مودرا و یوگا مودرا. هر دوی این تمارین مستلزم خم شدن به جلو هستند. درحالیکه در یوگامودرا سر و نیم تنۀ بالایی بسمت کف زمین کشیده شده و در ماها مودرا سر و نیم تنۀ بالایی بسمت پایی که دراز شده خم میشوند، در این وضعیت ها عمل کشش و نرم نمودن سوشومنا انجام میگیرد. همچنین هر دوی این وضعیت ها میتوانند درشکل یک یوگای خود به خود در طی مراقبه یا پرانایاما رخ دهند. درس 183# به توضیح چنین موقعیتهایی میپردازد. اگر ما این دو مودرا را در روال آسانای روزانۀ خود انجام دهیم، کمک بسیاری به پرانایاما و مراقبۀ پس از آن خواهیم نمود. چرا که از این طریق پیشاپیش سوشومنا نرم و منعطف شده است. امری که میتواند موجبات کاهش حضور جنبش های خودسر و محرک در نشست تمارین را فراهم آورد. جنبش هایی که میتوانند مایۀ حواس پرتی و سردرگمی گردند (مجددا درس 183#). همۀ آساناها درواقع برای چنین هدفی طراحی شده اند اما این دو وضعیت، خاص بوده و نام "مودرا" را با خود حمل میکنند.
این واقعا عالی است که شما با آغاز آمارولی (درس 32 T# را ملاحظه کنید)، خیزش قابل توجهی را در پیوندهای درونیِ شاخه های یوگا ملاحظه کرده اید. بله تجارب به همین ترتیب ادامه خواهند یافت. وقتی سیستم عصبی از جهات و طُرُق بسیاری تحریک یوگیانه میشود، نمیتواند در برابر گشودگی مقاومت نماید.
استاد در درون شماست.
دروس کلیدی