تمرینات پیشرفتۀ یوگا دروس اصلی

 

 

 

 

 

بعدی | قبلی

 

 

درس 144 پرسش و پاسخ - پمپ چانۀ سبُک (بدون حبس نفس)

 

 

نویسنده: یوگانی

 

تاریخ: چهارشنبه 17 مارس 2004 ساعت 10:09 بعد از ظهر

 

 

* به خوانندگان جدید توصیه می شود که خواندن مطالب را از ابتدای بایگانی دروس (درس اول، "این بحث برای چیست؟") آغاز نمایند. چرا که دروس قبل، پیشنیازی برای این درس محسوب می شوند.

 

 

پرسش: من با حبس نفس مشکل دارم و انجام کومباکا مرا دچار تنگناهراسی بسیار میکند. (Claustrophobia یا تنگناهراسی بمعنی ترسِ ناشی از قرار گرفتن در مکان های بسته و محصور است - مترجم). من نمیدانم، شاید احتمالا در زندگی پیشین خود بطوری در معدن زغال سنگ و بر اثر خفگی جان سپرده باشم. آیا من میتوانم پمپ چانه را بدون نگه داشتن نفس به انجام رسانم؟ و همینطور یونی مودرا چطور؟ من در تنفس ستون مهره ای مشکلی ندارم البته تا زمانیکه آن را خیلی آهسته انجام ندهم.

 

پاسخ: بله شما میتوانید پمپ چانه را بدون حبس نفس انجام دهید و اگر کومباکا حتی در ساده ترین شکل اجرای آن (که آموزش داده شد) برای شما مشکل ساز است، آن را انجام ندهید.

 

این سوالی است که اخیرا و به دفعات از زوایای مختلفی مطرح شده و اینک زمان تبیین آن فرا رسیده است. گاهی کومباکا صرفاً ناراحت کننده نیست بلکه میتواند موجب تحریک افراطی کوندالینی شود. در هر دوی این موارد دستور این است که عقب نشینی کرده و به جایگاه هموار و راحت تمارین خود بازگردیم. جایگاه و سطحی که میتوان در آن به ثبات رسیده و بمحض آمادگی، پیشروی مجدد را آغاز کنیم.

 

اگر ما در تنفس ستون مهره ای، بانداها، مودراها و سیدهاسانایی که در حین این تنفس بکار میگیریم، راحت هستیم میتوانیم به آسانی پمپ چانه را در چند دقیقۀ پایانیِ نشست تنفس ستون مهره ای خویش انجام دهیم. اگر ما در حال انجام تنفس ستون مهره ای فرضاً برای ده دقیقه هستیم، آنگاه میتوانیم برای سه تا پنج دقیقۀ آخر در همراهی با تنفس ستون مهره ای به انجام پمپ چانه بپردازیم. درست مشابه وقتی که کومباکا را بکار میگیریم با این تفاوت که در این روند ما برای گرفتن حبس نفس توقفی نمیکنیم. جهت چرخش سر در همان نقاط و مطابق با چرخۀ تنفسی (مثل زمانی که کومباکا داشتیم) عوض میشود. یعنی در نقطۀ اوجِ تنفس و پس از انجام دم، این جهت تغییر میکند. شما میتوانید این روشِ بدون کومباکا را "پمپ چانۀ سبُک" نامگذاری کنید.

 

حال زمان مناسبی  برای بازگو کردن این نکته است که تنفس ستون مهره ای و همۀ روش های پرانایاما هرکدام شکلی از کومباکا به مفهومِ "حبس تنفس" هستند. (معنی پرانایاما در واقع همین است). یعنی قرار دادن چالش مختصری بر مسیر تامین اکسیژن بدن. این همان قاعده ای است که از طریق آن پرانا از مخزن و ذخیره گاه عظیم خود در ناحیۀ لگن بسمت بالا و سلسلۀ اعصاب مکش میشود. بنابراین ما چه در حال تنفس ستون مهره ای باشیم و یا کومباکا، در هر حال مشغول حبس تنفس خواهیم بود. اینها فقط در اندازه و میزانِ این حبس با یکدیگر تفاوت دارند. هرچه این حبس و توقفِ در تنفس بیشتر باشد، کوندالینی، بیشتر بسمت بالا به جریان می افتد. به همین دلیل نیز همراهی پمپ چانه صرفا با تنفس ستون مهره ای بی اشکال بوده و از اثرات خوبی برخوردار خواهد بود. البته نه به اندازۀ زمانی که از کومباکا استفاده میکنیم. دراینصورت مقادیر بسیار بیشتری از پرانا به جریان و حرکت در می آیند. این هم اشکالی ندارد. آهنگ حرکتی ما در مسیر یوگا نباید به حدی باشد که زمینه ساز ایجاد جریانات حاد و افراطی شود. ما در هر سطحی از تمرین که باشیم همیشه بیشترین پالایش در سیستم عصبی را رقم زده و بهترین عملکرد را خواهیم داشت. همۀ راز این بازی در همین است. یعنی حفظِ یک پیشرفتِ رو به پیش و بدون سقوط در جریانات آشفتۀ انرژی که با فشار رویِ ما موجبات توقف تمارین و عدم پیشروی را فراهم می آورند. 

 

البته تمرین روزانۀ مراقبۀ عمیق و جامع در این فرآیندِ پالایش بسیار مهم است. از طریق سکوت موجود در سرورِ آگاهی خالص، چنین پالایشی بملایمت در بنیانِ هرآنچه که در سیستم عصبی وجود دارد به پیش میرود و همین امر یاریگر همۀ تمارین دیگر شده تا بشکلی هموار و سریع تر به کار بپردازند.

 

ما در دروس آینده شکل دیگری از پرانایاما را که باستریکا (Bastrika) نامیده میشود اکتشاف خواهیم کرد. ما با این نوع از پرانایاما از یک طرف بدن را با اکسیژن اشباع کرده و از طرف دیگر تامین اکسیژن بدن را با چالش روبرو میکنیم. امری که همزمان و با اثرات قدرتمند پالایشی به انجام میرسد.

 

مثل همیشه در اجرای تمارین باید از خودگامی بهره بگیریم، امری که شامل تنفس ستون مهره ای و کومباکا نیز میشود. اگر احساس کردید که پمپ چانه (یا نوع سبک آن) جریانات انرژی حاد و افراطی کوندالینی را ایجاد کرده است به سطح راحتی از تمارین عقب نشینی کنید. 

 

اما برای یونی مودرا این داستانِ متفاوتی است. کومباکا رکن محوری در یونی مودرا محسوب میشود چراکه ما در حال بکارگیریِ فشار ملایمی از هوا هستیم که از ریه ها بالا می آید. روندی که موجب پاکسازی سینوس ها و تحریک چشم سوم میشود. بنابراین بدون کومباکا، یونی مودرا صرفا به تمرینی با انگشتان متمرکز روی چشمها و بسمت نقطۀ میانی ابروها تقلیل پیدا میکند. این اشکالی ندارد، اما شاید بهتر این باشد که اگر در انجام کومباکا مشکل داریم، کلا از این تمرین صرف نظر کرده و به یک نشست خوب تنفس ستون مهره ای با پمپ چانۀ (سبکی) که در اواخر آن به انجام میرسد بچسبیم. البته اگر بدین ترتیب راحت تر هستید. درصورتیکه ما در حین تنفس ستون مهره ای، شامباوی خوبی بکار بگیریم دقیقا به همان خوبیِ فشار انگشت بر چشم ها تاثیر گذار است. پس اگر کومباکا قصد ندارد در این میان باشد، فقط یونی مودرا را فراموش کرده و به انجام سایر تمارینی که شرح شد بپردازید.

 

در انجام پمپ چانۀ سبک یک مزیت زمانی مختصری نیز وجود دارد و آن درواقع هم زمانی انجام تنفس ستون مهره ای و پمپ چانه است. برای افراد پرمشغله چنین امری میتواند جالب توجه باشد. اگر شما بتوانید پرانایاما (همراه با پمپ چانۀ سبک) و مراقبه را در 30 دقیقه انجام داده و آن را جایگزین یک نشست 35 یا 40 دقیقه ایِ دارای کومباکا کنید، میتواند باعث حفظ تمامیت تمرین در روزهایی شود که برنامۀ کاری سنگینی در پیش است. تمارینِ خلاصه و کوتاه شده توصیۀ اول ما در این دروس نیستند. اما همانطور که پیش تر نیز در دروس عنوان شد، یک تمرین کوتاه و مختصر بهتر از نداشتن هیچگونه تمرین است. بنابراین وقتی زمان کوتاه است، ما باید راه هایی را برای اولویت بخشی و بهینه سازی تمرین خود بیابییم. بدین ترتیب و در همین ارتباط است که پمپ چانۀ سبک را میتوانیم در حین انجام تنفس ستون مهره ای بکار بگیریم.

 

بدیهی است همچنانکه که ما در هر سطحِ ممکن از تمرینات خویش پیشرفت کرده و تثبیت می یابییم، چشم به راه مرحلۀ بعدی از گشودگی و حرکتِ رو به پیش خود خواهیم بود. به یاد داشته باشید که پالایش و آنگاه رشدِ حضورِ الهی و درونی، همیشه و در هر سطحی از تمرین در حال وقوع است. 

 

زمانی فرا میرسد که با پالایش سیستم عصبی و از میان رفتنِ کارماهایِ کهن از درون، شما کمتر با حبس تنفس خود به مشکل خواهید خورد. در حقیقت شما درخواهید یافت که در حین تمرین آسانِ پرانایاما و مراقبه، تنفس بشکل خود به خود و بیش از پیش میل به توقف دارد. امری که بی هیچ عمد و تقلایی به انجام میرسد. این تجربه مثل این است که ما گاهی کاملا بوسیلۀ پرانا تغذیه شویم. پرانایی که از درون خود ما به بیرون جریان می یابد. آنگاه است که کومباکا دیگر مورد حاد و مشکل زایی نخواهد بود. بلکه تجربه ای است که فقط گاه گاهی بطرزی شگفت انگیز و برای مدت های مدید رخ خواهد داد. در چنین مراحلی (از پیشرفت)، کومباکا دیگر نوعی مقاوت در برابر تنفس نبوده، بلکه نوعی توقف طبیعی در تنفس محسوب میشود. در اینصورت است که ما از دو نوع تنفس برخوردار میشویم. هم تنفس بیرونی و گرفتن هوا از بیرون و هم تنفس درونی و گرفتن پرانا از درون. هر دوی این تنفس ها خوب است و بی هیچ رنج، فشار و تقلایی صورت خواهد گرفت.

 

نور الهی در ما ظهور یافته و با جاری شدن آن، ما در آغوش مهرگسترِ خداوند رهایی می یابییم.

 

 

استاد در درون شماست.

 

توجه: برای مباحثی بیشتر در ارتباط با پمپ چانه به کتاب "آساناها، مودراها و بانداها" مراجعه کنید.

بعدی | قبلی