تمرینات پیشرفتۀ یوگا دروس اصلی
درس 186 مراقبه - دومین ارتقاء در مانترا
نویسنده: یوگانی
تاریخ: دوشنبه 10 می 2004 ساعت 3:18 بعد از ظهر
* به خوانندگان جدید توصیه می شود که خواندن مطالب را از ابتدای بایگانی دروس (درس اول، "این بحث برای چیست؟") آغاز نمایند. چرا که دروس قبل، پیشنیازی برای این درس محسوب می شوند.
ما با تداوم مراقبه در طول هفته ها و ماه ها، در حال ذوب و رهاسازیِ انسدادهای بسیاری هستیم که مدت های طولانی و بشکلی عمیق در سیستم عصبی بیتوته کرده اند. هرچقدر که ضمیر ناخودآگاه بتدریج پاکسازی میشود، سکوت درونیِ بنیادینی را ادراک میکنیم که در زندگی روزمرۀ ما بیش از پیش آشکار میشود. سکوتی که در حقیقت خود حقیقی ما بوده و با پاکسازی تدرجیِ ناپاکی های سلسلۀ اعصاب پدیدار میگردد. این ناپاکی ها، ما را از تجربۀ حقیقت واقعی خویش بازمیدارند. با تداوم فرآیند مراقبه و پالایش عمیق در سیستم عصبی و با خیزش سکوت درونی، بلحاظ معنوی توانمند شده و قادر خواهیم بود تا در تنویر و تذهیب خود (و همۀ اطرفیان) کارهای بسیار بیشتری صورت دهیم. نورانیتی که بشکلی طبیعی بواسطۀ سُرور اکستاتیک و عشق الهی از درون ما پرتو افشان میشود.
مراقبه تمرینی پایه در جهت تحریک سیستم عصبی است که همۀ این نتایج شگفت معنوی را ثمر داده و مانترا نیز وسیله ای است که در مراقبه بکار میگیریم تا ذهن بطور اصولی به سکون (بی تلاطمی) کشیده شود. با تداوم این روند، ما سرور آگاهی خالصِ خویش را از بند رها می سازیم. امری که زمینه ساز سست شدن و از میان رفتنِ انسدادهای درونی میشود.
ما مراقبه را با یک مانترای قدرتمند و همگانی آغاز کردیم. مانترای آی اَم، که با بکار گرفتن آن در روند سادۀ تمرین مراقبۀ عمیق، بشکلی بی تلاش و آسان، به عمق حوزه های عمیق و ساکت ذهن راه می جوئیم. بمحض آنکه با فرآیند استفاده از مانترا آی ام خو گرفته و به ثبات رسیدیم، اولین ارتقاءِ مانترا در این مجموعه دروس ارائه و معرفی گردید. چنین ارتقایی به ما این امکان و اختیار را میدهد که در طول مراقبه، حضور خود را در سرور آگاهی خالص گسترش دهیم. نتیجۀ بکارگیری یک مانترای ارتقاء یافته، تثبیت سکوت درونیِ بیشتر در سرتاسر فعالیت های روزمرۀ ما است.
اینک آماده هستیم تا دومین ارتقاء در مانترا را مطرح ساخته و ارائه کنیم. اما قبل از انجام این کار لطفا به درس 116# (مراقبه - اولین ارتقاء در مانترا) مراجعه کرده و توضیحات آن را بازخوانی کنید.
این کار، ما را از توضیحات مجددِ مرتبط با اصول پایه در ارتقاء مانترا معذور خواهد داشت. اصولی که طبق آن، مانترا باید گام به گام و بتدریج ارتقاء یابد. درست مثل تعویض متبحرانه و بموقعِ دنده ها در فرآیند شتاب بخشیدن به یک اتوموبیل.
اینک ما آمادۀ تعویض دنده هستیم و مجددا با دومین ارتقاء در مانترا از چنین فرصتی برخورداریم. ما کماکان همان آوای پایه و ریشه ایِ "آی اَم" و همچنین آواهایی که در اولین ارتقاء مانترا افزوده شدند را داشته و فقط موارد دیگری به مانترا افزوده خواهند شد.
دومین ارتقاء در واقع عبارت از یک مانترای تکمیل شده و گسترش یافته است:
شِری اُم شِری اُم آی اَم آی اَم ناما (SHREE OM SHREE OM I AM I AM NAMAH) (فایل صوتی مانترا)
این مانترا با همان روند و روش مراقبه ای که یاد گرفتیم استفاده میشود.
توجه: همانطور که چندین بار در دروس پیشین متذکر شد، جزء آی امِ (I AM) مانترا میتواند آیَم (AIAM) نیز ادا شود. با همان تلفظ دقیق و مشابه.
حال میتوان ملاحظه کرد که این مانترا نسبت به آی امِ ساده که در ابتدا بکار گرفته شد، یک مانترای کاملا طولانی و برخوردار از آواهای بسیار بیشتر است. فهم این نکته مهم است که این مانترایی برای مبتدی ها نیست و هیچکس از آن در مراحل ابتدایی مراقبه بهره ای نخواهد برد. اگر شما یک مراقبه گر تازه کار هستید یا اینکه اولین ارتقاء مانترا را فقط برای مدت زمان اندکی بکار گرفته اید، اتخاذ این مانترا آنقدرها برای شما منفعتی در بر نخواهد داشت. مانترایی که میتواند (در اینصورت) شما را گرفتار ساخته و پیشرفت شما را به تعویق اندازد. درست مثل تعویض دندۀ اتوموبیل که اگر زود هنگام انجام گیرد میتواند ما را به درد سر اندازد.
چطور بدانیم که آیا وقت آن رسیده به ارتقاء مانترا دست زنیم؟ اول اینکه ما با استفاده از مانترای قبلی، حداقل برای چندین ماه خوب و هموار به پیش رفته و سکوت پایداری را در مراقبه و فعالیت های روزمرۀ خویش تجربه خواهیم کرد. دوم اینکه باکتی (اشتیاق معنوی)، ما را وادار به حرکت رو به پیش میکند. پس هم لطافت و صافی در تمرین حال حاضر ما و هم ندایِ باکتی، برای ایجاد چنین ارتقائی در مانترا ضرورت دارند.
اگر در مراقبه با مانترای فعلی خود، از سکوت زیادی برخوردار نبوده و افکار و حس های بسیاری ایجاد شدند، این نیز روند بسیار خوبی محسوب میشود. این بدان معنا است که به انجام پالایش و پاکسازی بسیاری مشغول بوده و خیلی از انسدادهای درونی در حال رفع شدن هستند. هرچند که در اینصورت زمان مناسبی برای تعویض دنده ها و ارتقاء مانترا نخواهد بود. تصور کنید در حال راندن در سربالایی تند یک تپه هستید و موتور با دندۀ فعلی بخوبی کار میکند اما از قدرت لازم برای ادامۀ مسیر برخوردار نیست. آیا در این حالت شما دنده را ارتقاء میدهید؟ البته که نه. همین روند برای مراقبه نیز مصداق دارد. اگر ما با مانترای کنونی خویش در حال تخلیۀ مقادیری بسیار از انسداد باشیم، زمان مناسبی برای تعویض به یک دنده (مانترا) بالاتر نخواهد بود. فقط لازم است که با مانترای فعلی ادامه دهیم تا رسیدن به سطحی که در فرآیند مراقبۀ خود صافی بیشتری را مشاهده کنیم. شفافیتی که از سکوت درونی افزون تری برخوردار بوده و با انسدادهای کمتری مواجه خواهیم بود. آنگاه پس از سپری کردن مدت زمانی در این وضعیت، یعنی حداقل برای چندین ماه، میتوانیم اگر مایل بودیم به ارتقاء مانترا مبادرت کنیم. اگر نیز اشتیاقی به این ارتقاء و تبادل دنده نداشتیم، هیچ ایرادی ندارد. کل این سفر میتواند با مانترای آی ام یا اولین ارتقاء روی آن نیز انجام گیرد. اگر اولویت و خواستۀ ما بدین منوال باشد.
اگر خیلی زود به ارتقاء مانترا اقدام کرده باشیم، بی تردید آن را درخواهیم یافت. احساسی شبیه به در گِل گرفتار شدن و تقلا کردن. ما به بن بست خورده و در فعالیت های روزمره حال خوبی نخواهیم داشت. اما این پایان دنیا نیست. اگر این وضعیت بشکلی مستمر ادامه یافت، راه حل ساده است. فقط به مانترای قبلی خویش بازگشت کرده و چند ماهی را با آن ادامه میدهیم، یا حتی بیشتر، تا رسیدن به سطحی که برای این ارتقاء و تعویض آماده گردیم. خود گامی را که به یاد دارید؟
آغازهای بد با یک ارتقاء مانترا میتوانند حادث شوند که باید بتوانیم از آنها اجتناب کرده و وضعیت را کنترل کنیم. چراکه جا افتادن در یک مانترای جدید مدتی زمان میبرد. اگر خیلی زود به ارتقاء مانترا مبادرت و مدتی را با آن سپری کرده باشیم، آنگاه تصمیم به بازگشت به مانترای قبلی بگیریم، مجددا این تغییر الگوی مانترا و همسویی با آن در عمق ذهن، زمان خواهد برد. به همین دلیل نیز ما اغلب، مانتراها را (زود به زود) به سطوح بالا و پایین تغییر نمیدهیم. هدف اصلی ما از مانترا و ذکر آن، به عمق رفتن است و همۀ این ارتقائات نیز در جهت تسهیل این فرآیند به انجام میرسند. بغیر از این ارتقائات اصلی، نه هیچ کجا به تعویض و تغییر در مانترا دست زده و نه هیچیک از مانتراهای چندگانه (ترکیبی) را امتحان کرده و بکار میگیریم. مانتراهایی که در این دروس وجود نداشته و با رویکرد این مجموعه دروس نیز منافات دارند. هدف ما این است که توانایی به عمق رفتن در هر نشست را پرورش دهیم و برای انجام این کار، بهترین خدمات را صرفا از یک وسیلۀ نقلیه که همانا بکارگیری مانترای خود ما است دریافت میداریم.
بنابراین بیایید زمان بگذاریم و هر کاری میتوانیم انجام دهیم تا با حفظ ثبات و راحتی در روال تمرینات، پیشرفتی خوب را ایجاد کنیم.
بدون شک راجع به دومین ارتقاء در مانترا برخی سوالات وجود خواهند داشت. از جمله اینکه مانترای جدید از چه اجزایی تشکیل یافته و اصلا چرا باید این مانترای ویژه بکار گرفته شود؟
برای مبتدی ها، همانطور که قبلا نیز ذکر کردیم، مانترا ارتباطی با زبان (مادری) و معنی ندارد. بکارگیری مانترا در هر مرحله، بدلیل کیفیت ارتعاشیِ پیشرونده و استواری است که در عمق سیستم عصبی بر جای میگذارد. این کیفیت ارتعاشی، حداکثر پاکسازی را براحتی فراهم می آورد. چنین کیفیتی بوضوح بواسطۀ آواهای مختلف یک مانترا ادراک میشود. بویژه در افرادی که رسانایی اکستاتیک در سیستم عصبی آنها ظهور یافته است.
به همین دلیل است که ما بجای بکارگیری سایر مانتراها با مانترای آی اَم شروع کردیم. آی اَم بسیار متعادل، استوار و پیشرونده به عمق سیستم عصبی نفوذ میکند. اگر برای مراقبۀ عمیق، با اُم آغاز کنیم، باید که از یک مانترای صف شکن و اولیه نیز برخوردار باشیم وگرنه عمق یافتن استوار و متعادلی وجود نخواهد داشت. در حقیقت اگر پیشنیازِ خانه تکانی رعایت نشده باشد، اُم میتواند در عمق سیستم عصبی نقشی ویرانگر ایفا کند. به همین دلیل، اُم مانترای خوبی برای شروع نیست. هرچند این امر مثل بسیاری از موارد در زندگی معنوی تناقض برانگیز است چراکه امروزه اُم را میتوان در هرکجا دید و شنید. اُم حتی روی دیوارهای مترو نوشته شده است! با این حال، اُم برای آغاز مراقبۀ عمیق، انتخاب خوبی نیست. اُم حتی برای اولین ارتقاء در مانترا نیز مناسب نیست. مرحله ای که در آن با ارتقاء آی اَم، گسترش ابعاد دیگری از قطبیت درونیِ سیستم عصبی خویش را آغاز میکنیم. چنین گسترشی را اول با شِری (SHREE) آغاز میکنیم، که آن نیز استوار و پیشرونده بوده و بسمت بعد جدید و دلخواه ما به پیش میرود. بدین ترتیب است که نهایتا ما برای ذکر اُم آماده میشویم.
توجه: اُم برای ذکر خوانی و سُرایش های سنتی و مذهبی (Kirtans) خوب است و آنقدرها مثل نشست مراقبۀ عمیق به سیستم عصبی نفوذ نمیکند. بنابراین مجموعه موارد و احتیاط های این درس مرتبط با مانترای اُم، در شیوه های سنتی بکارگیری اُم کاربردی ندارد.
برخی ممکن است فکر کنند: "چقدر سخت میگیرید؟ آیا واقعا یک ارتقاء در مانترا تا به این حد امر ظریف و حساسی است؟".
بله، اینگونه است. هرچقدر که فرآیند بی تلاطمی و ورود ذهن به سکون را تسهیل کنیم، درواقع در حال ورود به سطحی از سکوت درونی خویش هستیم که بزرگترین قدرت ها از آن سرچشمه میگیرند. به یاد دارید که این همان سطحی است که سامیاما و سیدهی ها (کرامات) نیز از آن ایجاد میشوند. اگر ما بلحاظ رشد و تکاملِ در تمرین، نابالغ باشیم و بازۀ ارتعاشی پیشرفته ای از مانترا را انتخاب کنیم، میتواند منجر به برون ریزیِ انسدادهای بسیاری شود که در روالی غلط و شتاب آلود، سست و آزاد شده اند. در ارتباط با عملکردهای عمیق درونی ما در سیستم عصبی، هم روش های آسانی از خانه تکانی وجود دارد و هم روش های سخت. اگر که ما بتوانیم به روش های آسان دسترسی یابیم، همیشه مختار به انتخاب آنها خواهیم بود. در دروس بعدی جزئیات بیشتری را در ارتباط با طراحی مانترا ارائه خواهیم کرد.
اینک شما دومین ارتقاء در مانترا را در اختیار داشته تا هر زمان که آمادگی داشتید استفاده کنید. قبل از موعد مقرّر (نابالغانه) بدان هجوم نبرید. این مبحث اینجا خواهد بود تا زمانی که شما بدان نیاز یابید و من میدانم که آنگاه و با استفاده از آن، لذت درونی ژرفی را ادراک خواهید کرد.
استاد در درون شما است.
توجه: برای مباحث بیشتر مرتبط با تمرین مراقبه به کتاب "مراقبۀ عمیق" مراجعه کنید.
دروس کلیدی