تمرینات پیشرفتۀ یوگا دروس اصلی
درس 189 پرسش و پاسخ - چشم سوم کجاست؟
نویسنده: یوگانی
تاریخ: یکشنبه 16 می 2004 ساعت 3:50 بعد از ظهر
* به خوانندگان جدید توصیه می شود که خواندن مطالب را از ابتدای بایگانی دروس (درس اول، "این بحث برای چیست؟") آغاز نمایند. چرا که دروس قبل، پیشنیازی برای این درس محسوب می شوند.
پرسش: شما گفتید که چشم سوم در میانۀ دو ابرو جای دارد، اما بسیاری میگویند آن در ناحیۀ غدۀ صنوبری قرار داشته و برخی نیز مکان واقعی آن را در بصل النخاع میدانند. آیا ممکن است به تبیین این موضوع بپردازید؟
پاسخ: همۀ این موقعیت ها و حتی فراتر از آن در بردارندۀ چشم سوم است. چشم سوم درواقع همان عصب نخاعی (سوشومنا) است که در انتهای فوقانی خود از نواحیِ بصل النخاع، غدۀ صنوبری و هیپوفیز گذر کرده و نهایتا از مرکز پیشانی، بسمت ورای بدن خارج میشود. چشم سوم در قلمروی فراتر از درون و پیرامون عصب نخاعی (به عنوان یک اندام ویژه) کارکرد دارد. بدین ترتیب مکان چشم سوم میتواند حتی به زیر بصل النخاع و پایین عصب نخاعی نیز گسترش یابد، چراکه دید درونی، از این بخش ها نیز نشات میگیرد. اما این قسمت ها در واقع امتدادی از چشم سوم محسوب میشوند. بلحاظ سنتی، چشم سوم نیز مثل چشم معمولی به مشاهده مشغول است. به همین دلیل نیز نقطۀ بیرونیِ میان ابروها بیشتر بعنوان چشم سوم مشخص و نشان گذاری شده است. ارتباط اکستاتیکِ بین غدد صنوبری و هیپوفیز و همچنین ناحیۀ پیشانی احتمالا دلیل شایعِ چنین نشان گذاریِ بیرونی بوده است. بصل النخاع نیز اغلب بعنوان بخشی از چشم سوم (یا همۀ آن) در نظر گرفته شده است. اینگونه مباحث در یوگا تا حدی گنگ و مبهم هستند چراکه نشان گذاریِ نقاط متقابل فیزیکی در نوروبیولوژی معنوی، با دقت و صراحت امکان پذیر نیست.
البته، هیچ چیز مبهمی در ارتباط با تجربۀ اکستاتیکِ (وجدآمیز) بیداری چشم سوم وجود نداشته و زمانی که این تجربه رخ دهد، هر شکی مرتبط با موجودیت و مکان درونی آن از میان خواهد رفت. تجربه ای که فقط شرح آن در غالب عبارات فیزیکی کمی مشکل است.
بیداری چشم سوم درواقع یک بیداری در کل عصب نخاعی و تمام مسیر آن از بالا تا به ریشه است. همانطور که در درس قبلی دربارۀ طرح مانترا ذکر شد، بیداری چشم سوم، بیداری ناحیۀ تاج نیز محسوب میشود. بنابراین بیداری چشم سوم، یک بیداریِ اکستاتیک در تمام سیستم عصبی است. به همین دلیل نیز در سنسکریت برای چشم سوم، کلمۀ "آجنا" بمعنی "فرمان" و "نظارت" بکار رفته است.
پرسش: بدین ترتیب در تمرینات بیداری چشم سوم، توجه باید دقیقا به بصل النخاع یا چه ناحیه ای معطوف گردد؟
پاسخ: چشم ها بسمت نقطۀ بین ابروها متمایل شده (یک فشار ملایم) همراه با شیار مختصری که در میان دو ابرو ایجاد میشود. این یک وضعیت فیزیکی خاص در چشم ها است که اثری تحریک آمیز در مغز خلق میکند. اثری که بلافاصله بسمت پایین و سرتاسر عصب نخاعی تا به ریشه کشیده میشود. همزمان توجه ما از طریق تمرین تنفس ستون مهره ای در مسیر سوشومنا بالا و پایین میشود. برای جزئیات بحث در مورد این جداییِ توجه و آگاهی از چشم های فیزیکی، درس 131# "تطبیق شامباوی با تنفس ستون مهره ای" را مطالعه کنید.
در آموزش های این مجموعه دروس هیچ کجا عنوان نشده است که توجه خود را بر روی بصل النخاع متمرکز کنیم. بصل النخاع صرفا "گذرگاهی عبوری" در حین تنفس ستون مهره ای است که همچنین در اثر طنین مانترا در مراقبۀ عمیق نیز تحریک میشود. بدون آنکه مانترا عمدا بر این ناحیه متمرکز گردد. بنابراین و بدین ترتیب، بصل النخاع بدون برخورداری از تمرکز و توجه بر آن در حین تمرینات، به شکلی ثابت و استوار در حال تحریک است. بصل النخاع بخشی از سیستم یکپارچه و پیچیدۀ بیداریِ سیستم عصبی است و به همین دلیل اثر گذاری بر آن بواسطۀ تمرینات، (بی اختیار) در نظر گرفته شده است.
ما در مورد چندین روش صحبت کردیم که از طریق آنها ارتباط چشم سوم با بدن فیزیکی مشخص و محرز میشود. هیچ تکنیک خاصی عمدا بدین هدف انجام نمیگیرد. در خود مجموعه دروس بطور بسیار ویژه ای به تحلیل و تبیین تکنیک ها پرداخته شده است. تکنیک هایی که پاسخ همۀ سوالات شما را در خود نهفته دارند. باز هم اگر پاسخ سوال شما صریح و واضح صورت نگرفت، مرا عفو کنید.
استاد در درون شما است.
توجه: برای توضیحات بیشتر دربارۀ تنفس ستون مهره ای به کتاب "تنفس ستون مهره ای" مراجعه کنید.
برای توضیحات بیشتر دربارۀ شامباوی مودرا به کتاب "آساناها، مودراها و بانداها" مراجعه کنید.
دروس کلیدی